
De mens als inspiratiebron
Ik heb jarenlang cursussen modeltekenen gevolgd. Er is geen betere manier om te leren kijken en tekenen wat je ziet. En al doende probeer je dan ook uit te drukken wat je ervaart. Het menselijk lichaam is niet zomaar een complexe vorm; er gaat veel vanuit. Het laat kracht zien, of juist gebrek daaraan, spierspanning, of juist slapte, openheid, of juist een harnas, jeugdigheid, ouderdom, en ga zo maar door.
Klassieke academische regels
Ik leerde werken volgens klassieke academische regels. Toen dat een beetje lukte, werd ik aangespoord om daar mijn eigen draai aan te geven. Dat is - zeer kort door de bocht - ook de geschiedenis van het modeltekenen als academische discipline.
Volgens de academische traditie, die in de 16e eeuw ontstond, moet je het lichaam afbeelden aan de hand van strikte regels, met ideale vormen als richtlijn. Maar in de loop der eeuwen werd modeltekenen steeds minder puur een technische oefening. Het werd ook een startpunt voor interpretatie en expressie.
Vrijheid van regels en conventies
Die ontwikkeling naar meer vrijheid en expressie was in volle gang, toen vrouwen begin 20e eeuw ook toegang kregen tot kunstacademies. Misschien was het juist wel daarom dat ze meteen tegen grenzen aanliepen. Ze mochten bijvoorbeeld niet deelnemen aan lessen waar getekend werd naar mannelijk naakt, omdat het ‘onzedelijk’ zou zijn... terwijl mannen al jaar en dag vrouwelijk naakt tekenden op de academies.
De mannelijke kunstwereld was niet klaar voor vrouwen die zelf actief keken, zelf bepaalden wat belangrijk was, en zelf beelden maakten van het mannenlichaam. Onder de oppervlakte van het masculiene kunstbolwerk speelden destijds onbewuste angsten: wat gebeurt er als vrouwen niet alleen onderwerp zijn van kunst, maar ook maker? Als hun blik net zo vormend en bepalend wordt als die van mannen?
Het naaktmodel werd een symbolisch strijdtoneel. Die strijd is gewonnen door de vrouwen. Tegenwoordig kan iedereen die dat wil, werken naar model. En iedereen die dat wil, kan model staan.

Techniek: hoe teken je een mens?
Zoals ik hiervoor al schreef: modeltekenen leert je kijken en tekenen wat je ziet. Maar je bent natuurlijk niet verplicht om na te bootsen. Je hoeft niet alles te tekenen wat je ziet. Je kunt ook een andere weg inslaan. Het menselijk lichaam kan bijvoorbeeld een inspirerend startpunt zijn voor een onderzoek naar spanning in een compositie.
Er is een heel spectrum van mogelijkheden ontstaan, met twee uitersten: aan de ene kant de klassieke academische regels en aan de andere kant het volkomen loslaten van die regels. Puur volgens de regels werken levert een soort foto op. Sinds de opkomst van de fotografie is dat eigenlijk niet meer zo interessant. Het is uiteraard wel heel knap en bewonderenswaardig.
Het volkomen loslaten van regels kan tot van alles leiden, bijvoorbeeld iets Cobra-achtigs, of iets geometrisch. Dat was in de vorige eeuw heel vernieuwend, maar dat is het nu niet meer.
Kunststromingen die ooit zijn begonnen met het overboord gooien van regels, hebben sindsdien en al doende hun eigen regelsystemen gecreëerd. Wat overblijft voor de hedendaagse kunstenaar, is ofwel een bepaalde stijl of stroming volgen, ofwel je eigen weg zoeken in mogelijkheden en mengvormen.
Tijdens de cursussen modeltekenen was ik meestal bezig met de vraag hoe ik de regels kon leren en hoe ik er maximaal gebruik van kon maken, terwijl ik tegelijk toch ook wat vrijheid zocht. Hiervoor een aantal voorbeelden. Het merendeel van het werk is gemaakt met houtskool op papier, meestal ongeveer 60x70cm.
Hieronder zie je voorbeelden van hoe ik het thema tot nu toe heb verwerkt in digitale kunst.

'Capture the Moment' (ofwel: 'de fotograaf')
Lees hier mijn blog over deze digitale serie.
Techniek: digitale kunst
Dit werk is gemaakt met de app Procreate op iPad.
Klik op de foto's om de bijschriften te lezen. Het digitale werk wordt professioneel afgedrukt op dibond of papier. Andere dragers zijn mogelijk in overleg. Verschillende formaten zijn bespreekbaar, zolang de lengte-breedte ratio behouden blijft. Prijzen op aanvraag.

De geometrische mens
De geometrische mens is een abstracte benadering van het menselijk lichaam, waarbij vormen als cirkels, ovalen, driehoeken en rechthoeken centraal staan. Geen organische, levensechte weergave, maar een spel van lijnen en vlakken. Deze benadering zoekt naar ritme, symmetrie en verhouding. Je zou kunnen zeggen dat Leonardo da Vinci ermee begonnen is, toen hij de Vitruviusman in geometrische kaders (cirkel en vierkant) zette.
Die Vitruviusman van Da Vinci zag er zelf trouwens wel natuurgetrouw uit, op een ideaaltypische manier. Maar een afbeelding van een mens hoeft natuurlijk niet per se natuurgetrouw te zijn. En het hoeft ook geen ideaalbeeld te zijn, want zo is de mens in werkelijkheid ook niet. Mensen zijn hoekig, rond, scheef, of bijvoorbeeld topzwaar, zoals de dansers hieronder. Dus in die zin is de geometrische benadering zo gek nog niet. Maar zie je hier nog mensen? Of zijn het poppetjes? Of alleen vormen en kleuren?
Techniek: digitale kunst
Dit werk is gemaakt met de app Procreate op iPad.
Klik op de foto's om de bijschriften te lezen. Het werk wordt afgedrukt op dibond of papier. Andere dragers zijn mogelijk in overleg. Verschillende formaten zijn bespreekbaar, zolang de lengte-breedte ratio behouden blijft. Prijzen op aanvraag.